ارائه الگویی برای تأمین مالی دانشگاههای دولتی

دانشگاه به‌مثابه یک بنگاه دانش فعالیتهای تولید، توزیع، تبدیل و ترویج دانش را دنبال می‌کند. یک الگوی مطلوب برای تأمین مالی فعالیتهای دانشگاههای دولتی الگویی است که اولاً تمام فعالیتهای یاد شده را در بربگیرد، ثانیاً سه اصل کارایی،کیفیت و عدالت را در دانشگاهها تحقق ببخشد، ثالثاً دانشگاهها را برای توسعه کمّی و کیفی فعالیتهای خود برانگیزاند. در الگوی جاری تأمین مالی دانشگاههای دولتی ایران فقط بعضی از فعالیتهای دانشگاه از نظر مالی تأمین می‌شوند و انگیزه کافی برای توسعه کمْی و کیفی فعالیتها و بهبود کارایی اقتصادی وجود ندارد. با توجه به مسئله یاد شده در مقاله حاضر تلاش بر این است که در چارچوب نظام بودجه‌ریزی عملیاتی الگویی ارائه شود که ضمن در نظر گرفتن تمام ستانده‌های یک دانشگاه جامع، کارایی اقتصادی و انگیزش توسعه فعالیتها نیز لحاظ شود. برای طراحی الگوی مورد نظر از رویکرد تأمین مالی مبتنی بر «اهداف ستانده » و از روش «تحلیل پوششی داده‌ها» استفاده شده است. کارکرد الگوی ارائه شده با استفاده از داده‌های دانشگاههای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال 1387 و تعریف سناریوهای مختلف برای رشد ستانده‌های دانشگاهها در سال هدف تحلیل شده است. نتایج نشان می‌دهد که رویکرد «تأمین مالی به مثابه پیش خرید ستانده‌های دانشگاه» ، به مثابه یک رویکرد شبه بازاری، جایگزین مناسب‌تری برای رویکرد جاری است و الگوی ارائه شده در چارچوب آن مطلوب‌تر از الگوهای قبلی است. چون ضمن در نظر گرفتن تمام فعالیتهای دانشگاه، بودجه بر پایه رقابت و کارایی اقتصادی بین دانشگاهها توزیع می‌شود و انگیزه و رقابت دانشگاهی افزایش می‌یابد. در این الگو تأمین مالی دانشگاهها تابعی از قیمتهای سایه ستانده‌ها و نمره کارایی در سال جاری( یا سال گذشته) و مقدار هدف ستانده‌ها در سال آینده است.